Đây là câu chuyện được trích ra từ cuốn sách KỸ NĂNG GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ, được WeTransform phát hành.
Đây là ý tưởng chủ đạo của cuốn sách này:
Cách thức bạn nhận thức một vấn đề quyết định giải pháp nào bạn sẽ tìm ra.
Bằng cách chuyển dịch cách thức bạn nhìn nhận vấn đề – hay nói cách khác là, bằng cách nhận thức lại vấn đề – bạn có thể thỉnh thoảng tìm được những giải pháp hoàn toàn tốt hơn.
Để thấy được điều này hoạt động như thế nào trong thực tế, hãy xem xét ví dụ kinh điển này: vấn đề thang máy chậm.*
Bạn là người chủ của một tòa nhà văn phòng cho thuê và người thuê đang phàn nàn về chiếc thang máy. Nó cũ kỹ và chậm chạp, và mọi người phải chờ đợi rất lâu. Nhiều người thuê dọa rằng họ sẽ chấm dứt hợp đồng nếu bạn không giải quyết vấn đề này. Đầu tiên, bạn hãy chú ý rằng vấn đề này được truyền đạt đến bạn một cách không được tự nhiên. Cũng giống như hầu hết các vấn đề mà chúng ta gặp phải trong cuộc sống, một ai đó đã đóng khung vấn đề cho bạn: vấn đề ở đây là cái thang máy đang bị chậm.
Nếu như cứ vội vàng đi tìm kiếm giải pháp, nhiều người trong chúng ta sẽ không chú ý vấn đề được đóng khung như thế nào; chúng ta cho rằng việc đóng khung như vậy là hợp lý. Hệ quả là, chúng ta bắt đầu suy nghĩ về các ý tưởng làm thế nào để thang máy trở nên nhanh hơn: Chúng ta có thể nâng cấp động cơ thang máy không? Chúng ta có thể cải tiến thuật toán của thang máy không? Chúng ta có cần phải lắp đặt một chiếc thang máy mới không? Những ý tưởng này sẽ rơi vào không gian giải pháp, đó là một nhóm những giải pháp dựa trên cùng những giả định về vấn đề là:
Những giải pháp này có thể mang lại hiệu quả. Tuy nhiên, nếu bạn đặt vấn đề này với những người quản lý tòa nhà, họ đề xuất một giải pháp tao nhã hơn nhiều: lắp đặt thêm những chiếc gương cạnh thang máy.*
Biện pháp đơn giản này đã chứng minh tính hiệu quả trong việc giảm thiểu những lời phàn nàn, bởi vì con người thường có xu hướng mất khái niệm về mặt thời gian khi được đưa cho một thứ gì đó hoàn toàn hấp dẫn để nhìn – đó chính là bản thân họ.
MỘT CÁCH GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ TỐT HƠN
Giải pháp lắp đặt chiếc gương không giải quyết vấn đề đã được nêu ra: nó không làm cho thang máy chạy nhanh hơn. Thay vào đó, nó đề xuất một cách hiểu khác – đó là, nhận thức lại vấn đề:
Đây chính là cách chúng ta nói về nhận thức lại. Điểm mấu chốt của phương pháp chính là thấu hiểu được khái niệm phản trực giác: thỉnh thoảng, để giải quyết một vấn đề khó khăn, bạn phải tạm dừng việc tìm kiếm giải pháp. Thay vào đó, bạn phải dịch chuyển sự tập trung sang bản thân của vấn đề – không chỉ phân tích mà phải dịch chuyển cách mà bạn đóng khung nó.
