Nếu bạn đọc những cuốn sách khoa học phổ biến, rất có thể bạn đã biết đến thí nghiệm kẹo dẻo marshmallow. Trong thử nghiệm đó, nhà tâm lý học Stanford Walter Mischel và nhóm của ông đã đặt trước mặt những đứa trẻ một chiếc kẹo dẻo, lần lượt từng đứa một và nói với chúng rằng: “Nếu con không ăn viên kẹo dẻo này trong 15 phút, cô chú sẽ cho con viên kẹo dẻo thứ hai.” Và sau đó họ rời khỏi căn phòng và bí mật theo dõi những gì đã xảy ra.
Mischel và các đồng nghiệp của ông lập luận rằng khả năng trì hoãn sự hài lòng của những đứa trẻ là yếu tố tiên đoán chính xác về sự thành công của chúng khi còn ở tuổi vị thành niên. Những đứa trẻ chống lại sự cám dỗ sẽ trở thành những nam nữ thanh niên khỏe mạnh, có thành tích cao. Những đứa trẻ có ý chí kém, không quá nhiều: chúng kém khỏe mạnh hơn và kém hiệu quả hơn trong một loạt các biện pháp khác.
Bài học rút ra: để trẻ thành công, hãy dạy chúng ý chí. Nhưng đó thực sự là những gì nghiên cứu này đã chỉ ra sao?
Theo một nghiên cứu gần đây của Tyler Watts, Greg Duncan và Haonan Quan, câu chuyện còn ẩn chứa nhiều điều hơn thế. Trong nghiên cứu của Mischel, ông và các đồng nghiệp của mình đã thực hiện nghiên cứu ban đầu trên 90 trẻ mẫu giáo, tất cả đều từ khuôn viên trường Stanford. Trong nghiên cứu mới, Watts và các đồng nghiệp của ông đã thử nghiệm lý thuyết này trên 900 trẻ em — và quan trọng là họ đảm bảo bao gồm cả những trẻ em có xuất thân ít được đặc quyền hơn.
Kết quả: Nó không thực sự là về ý chí. Đó là về tiền bạc.
Lời giải thích đầy đủ có nhiều sắc thái, nhưng đây mới là bản chất của nó: Những đứa trẻ nghèo ngấu nghiến viên kẹo dẻo nhanh hơn bởi vì chúng lớn lên trong môi trường mà ngày mai thức ăn có thể không còn nữa, và trong môi trường đó những người lớn thường không thể luôn giữ lời hứa của mình. Ngược lại, những đứa trẻ khá giả đã quen với một tương lai dễ đoán hơn, một tương lai không bao giờ khan hiếm thức ăn – và chúng biết từ kinh nghiệm của mình rằng người lớn thường giữ lời.
Khi các nhà nghiên cứu xác minh điều này, mối liên hệ giữa việc ý chí trong thí nghiệm kẹo dẽo và thành công trong tương lai trở nên ít rõ ràng hơn nhiều. Nếu bạn muốn giúp trẻ thành công, không nhất thiết phải dạy chúng trì hoãn sự hài lòng; mà quan trọng là cần cải thiện các điều kiện kinh tế xã hội của chúng.
Đây là một câu chuyện được rút ra từ cuốn sách KỸ NĂNG GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ được WeTransform biên dịch sang tiếng Việt.
